Temizlik yalnızca bireysel temizlik anlamına gelmez. Çünkü sağlığımızı tehdit eden birçok mikrop çevremizde barınır. Çevre temizliği de önemsenmeli ve çocuğa öğretilmelidir. Çocuk için ilk eğitim ortamı ailedir. Bu ortamda çocuğun örneklere ihtiyacı vardır. Sözgelimi, baba, yemekten önce ellerini yıkamıyorsa, çocuğuna bunu öğretmeye çalışan bir annenin sözünü pek dinlemeyecektir. Zorla yıkasa da alışkanlık hâline getiremeyecektir. Okulda öğretilen temizlik kurallarının evde de desteklenmesi gerekir. Tersine bir durum, bir çelişki çocuğun kafasını karıştırır. Dolayısıyla öğrenmesini zorlaştırır.

Okul Öncesinde Temizlik Eğitimi

 

      Temizlik bütün bireyler için sağlıklı olmanın başlıca kurallarından biridir. Çocukların sağlıklı büyümesindeki rolü ise çok önemlidir. Günlük yaşamımızda çok basit gibi görünen diş temizliği ve el temizliği birçok hastalık mikrobundan bizleri korur.  Ağız ve diş temizliği, ağız yoluyla girecek mikropları engeller. Tenimiz, yani derimiz mikroplar için aşılması gereken ilk ortamdır. Derinin temiz kalması demek, mikropların da dışarıda kalması demektir.Tabii ki bunların tersi ise, hastalıkları davet etmek anlamına gelir. Temizlik eğitiminin temelleri evde yani ailede atılmalıdır. Gerekli düzeltmelerin yapılması ve davranışın kalıcı hale getirilmesi için okul ile ailenin işbirliği içerisinde olması ve tutarlı davranması son derece önemlidir.

       

Toplumsal ve Kültürel Bir Davranış Biçimi

Temizlikle ilgili basit işlemler çocuklukta alışkanlık olarak kazandırılır. El yıkamak, okul öncesi yaşta öğretilecek ilk davranışlardan olmalıdır. Oyunlarla, hikâyelerle, resimler, filmler ve TV programlarıyla temizlik eğitimi vermek etkin ve kalıcı alışkanlıklar sağlar. Her şeyden önemlisi ise, çocuğun önünde örnek kişilerin bulunmasıdır. Anne, baba, büyük kardeşler ve eğitmenlerin kendi davranışlarıyla çocuklara temizliğin yollarını öğretmeleri gerekir. Uzmanlar, çocuklara özellikle mikrop ve hastalık arasındaki ilişkiyi anlatmanın şart olduğunu belirtiyorlar. Yaşları küçük diye boş vermemek; su, sabun, mikrop gibi sözcükleri açıklamak; ne, nasıl niçin, ne zaman gibi sorularına da yanıt vermek topluma temiz ve sağlıklı bireyler kazandırır. 

En genel temizlik kurallarını hatırlayalım şimdi: 
-Yemeklerden önce ve sonra elleri su ve sabun ile yıkayıp kurulamak, 
-İşten veya okuldan eve gelindiğinde el, yüz ve ayakları yıkamak. 
-Günde iki defa diş fırçalamak. 
-Her gün saçları taramak. 
-Düzenli ve sık aralıklarla banyo yapmak, çamaşır ve giyecekleri sık sık değiştirmek. 
-Haftada bir defa el ve ayak tırnaklarını kesmek. 

          Kişisel Bakım Eğitimi

 

     Çocuklara öncelikle kişisel temizliğiyle ilgili alışkanlıklar kazandırılmalı. El, yüz, baş, beden ve giysi temizliği çocuğun zaten taklit yoluyla da öğrenebileceği davranış biçimleridir. Temiz bir bedenin sağlıkla olan ilişkisini de ona uygun biçimlerde, gerektiğinde şarkıyla, masalla, öyküyle anlatmalı. Banyonun yararlarını, kirlenen giysilerin neden değiştirileceğini de bilmeli. Anne-baba çocuğun temizliğini ihmal etmeyerek, temiz olmanın önemini kavratmalı. 
           

El Temizliği

 

  Çocuklara ellerimizin çok çabuk kirlendiğini göstererek; 
-Yemekten önce ve sonra 
-Tuvaletten önce ve sonra 
-Eve gelindiğinde 
-Hayvanlara dokunulduğunda 
-Kirli olduğunu her gördüğünde ellerimizi yıkamamız gerektiğini öğretmeliyiz. 
      

    Diş Ve Ağız Temizliği

Yalnızca fırça kullanarak diş temizliği eğitimi 2 yaş civarında başlayabilir. 3 yaş civarında ise macunla birlikte dişlerini fırçalayabilmeli. Diş temizliğinin yanı sıra bazı konularda mesela, dişlere zarar veren asitli, şekerli yiyecekler konusunda da onları bilgilendirip, uyarmalıyız. Diş fırçasının yalnız ona ait olduğunu benimsetmeliyiz. Birlikte diş fırçası almaya giderek, onun seçeceği bir fırçayı kullanmasının da diş temizliği eğitiminde katkısı olacaktır. Diş kontrolüne götürerek küçük yaşta diş hekimine gitmeye alıştırın. Korku geliştirmesini önlemiş olursunuz. 

Tırnakların Temizliği Ve Kesilmesi

Tırnaklar özellikle çocuklarımızda vücudun en çabuk kirlenen yerleridir. Her el yıkamada tırnaklarımızı da özenle temizleyeceğimizi onlara anlatmalıyız. Çocuğun tırnaklarını haftada bir kez keserek, ona tırnak kesmenin bir temizlik kuralı olduğunu öğretmeliyiz. Makastan korkuyor ve tırnaklarını kestirmek istemiyorsa, kendi tırnaklarınızı keserken ona göstermeli ve acımadığını anlatmalısınız. Zamanı geldiğinde de tırnak makasını eline vermelisiniz. 

 

Çevre Temizliği 

    Çocuğun yaşadığı ve oyun oynadığı yerin temiz tutulması onu sağlıklı kılan başlıca etkenlerdendir. Kendi çevresini temiz tutabilen bir çocuk sorumluluk almayı bilir. Onlara kendi çevresi kadar doğayı, kenti, okulu da temiz tutmayı model olarak öğretmeliyiz.  

Çöp Tenekesinin Önemini Kavratmak

       Çocuğun taklit yoluyla, büyüklerini örnek alarak uygulayacağı en önemli davranışlardan biri çöpleri çöp kutusuna atmaktır. Hem evde hem de parkta, piknikte, deniz kenarında ona örnek olunmalı ve çöpleri çevreye atmanın nelere yol açacağını anlatmalı. Doğa filmlerini seyretmesini sağlamalı. Ona küçük yaşta çevreye ve doğaya karşı saygılı, sevgi duyan bir birey olmayı öğretebilirse, geleceğin dünyasına da katkısı büyük olacaktır. Çocuk büyütmek sorumluluk istiyor. Dünyanın en zevkli, en gurur verici ama zor görevlerinden biri bu... Yarınlarda çocuklarımızın kendine ve topluma yararlı yetişkinler olmalarını istiyorsak "ağaç yaşken eğilir" sözünü unutmamalıyız.